Besteden gezondere mensen meer tijd in de natuur?

In een publicatie (Nisbet E 2011) worden twee onderzoeken beschreven die hier antwoord op geven. Beide onderzoeken testen de bijdrage van een groene omgeving op de gemoedstoestand van studenten. Het eerste onderzoek betrof een tour van 17 minuten waarbij een groep studenten door een groene omgeving liepen en een andere groep via een ondergronds gangenstelsel. De gemoedstoestand werd aan het einde van de tour in kaart gebracht waarbij de studenten van de groene omgeving duidelijk een betere gemoedstoestand lieten zien. Dit onderzoek werd nogmaals herhaald maar nu moesten twee groepen studenten voorspellen hoe ze zich zouden voelen. Hierbij werd duidelijk dat de gemoedstoestand bij de groene omgeving werd onderschat. Bewegen is hier dus niet de onderscheidene component maar de omgeving waarin dit plaatsvind.

Stad versus natuur

In de natuur bevinden zich stoffen die een biologisch effect geven. Planten geven bijvoorbeeld zogenaamde fytonciden af die micro-organisme uitschakelen of hun groei kunnen remmen. Dit heeft effect op de bloeddruk en het activeren van ons immuunsysteem (Komori 1995, Daya- Wanda 2003, Li 2006/2009). Ook bevat de lucht in de buurt van water, bergen en bossen een hogere concentratie van negatieve ionen (Li 2010). Ionen zijn in feite elektrische geladen deeltjes die niet alleen buiten, maar ook binnen rondzweven. De negatief geladen ionen zijn belangrijk om het zuurstofgehalte in de lucht op peil te houden. Contact met meer negatieve ionen lijkt effect te hebben op onze stemming en mogelijk zelfs depressie (Terman 1998, Goed 2005). Ook de zintuigelijke prikkeling van de natuur heeft een duidelijk fysiologisch effect. Zo blijkt dat kijken naar een groene omgeving of een schilderij van de natuur de sympathische activiteit remt en het parasympatische activiteit activeert (Gladwell 2012, Brown 2013). Sympatische zenuwen werken bij activiteit en stress terwijl parasympatische zenuwen zorgen voor rust, ontspanning en herstel. In tegenstelling tot een stad biedt de natuur uiteraard ook minder luchtvervuiling, hetgeen dat wordt gecorreleerd met ontstekingen aan de hartspier en aandoeningen aan de luchtwegen (Villarreal-Calderon 2012). Daarnaast heeft de doorgaans lagere temperatuur in de natuur een gunstig effect op de warmteregulatie (Souch 1993).

Boost je immuunsysteem

Een veelgebruikte manier om het effect van natuur te testen is een zelfde afstand afleggen in een groene omgeving of in een stedelijk omgeving. Door het bloed voor en achteraf te meten kan men verschillen zien. Zo blijkt bijvoorbeeld dat wandelen in het bos in tegenstelling tot de stad de DHEA waarde verhoogd (Li 2011). Dit is een hormoon die als tegenpool van het stresshormoon kan worden gezien en hiermee beschermend werkt voor het hart en remmend werkt voor diabetes en obesitas. Contact met de natuur zal tevens leiden tot een verhoging van adiponectine waardoor de insulinegevoeligheid toeneemt en vaatlijden wordt tegengegaan. Ook zorgt contact met de natuur tot een toename van de Natural Killers Cells (NK), onze soldaten van ons immuunsysteem. Wandelen in de natuur in plaats van in een stad dragen bij aan de daling van een lage graad ontstekingen (Mao 2012) en de bloedglucosewaarden (Ohsuka 1998). Contact met de natuur verhoogt bewustzijn en focus, het verbeterd slaapkwaliteit en zorgt dat je je energieker voelt.

Betere sociale contacten

Hoewel de natuur geassocieerd wordt met fysieke activiteit, blijkt dit zeer inconsistent. Wel nodigt een groene omgeving uit om te verkennen, maar dit hoeft niet samen te gaan met fysieke activiteit. Interessant hieraan is dat contact met de natuur daarentegen wel gecorreleerd wordt met een lagere BMI en dat heeft kennelijk niet met de fysieke activiteit te maken hebben. De natuur heeft effect op ons gedrag en op de sociale betekenis van relaties. Zo leidt contact met de natuur tot een betere slaapkwaliteit en betere sociale contacten.

Het gezondheidseffect

Er zijn vele plausibele factoren die bij kunnen dragen aan een betere gezondheid. Zo laten onderzoeken een direct effect zien maar weten we niet hoe lang dit effect aanhoudt. Uit epidemiologisch onderzoek zien we onder 345.000 mensen die in een groene omgeving leven ,na correctie op sociale economische status, 20 procent minder welvaartsziekten dan in gebieden met aanzienlijk minder groenvoorziening (Maas 2009). Dit geldt overigens voor de meer stedelijke gebieden. Reden genoeg om bij fysieke activiteit ook rekening te houden met de omgeving waarin je dit doet.

Natuurlijk ontstressen

Er zijn diverse theorieën die verklaring zouden kunnen geven op het stress herstellend vermogen van een groene omgeving. Zo voorspelt de stress hersteltheorie (Ulrich) dat we door de natuur ontstressen vanwege de natuurlijke aantrekkingskracht waardoor de voorzijde van onze hersenen (prefrontale cortex) afgeleid raakt. Deze theorie is niet zozeer gericht op stress maar het idee dat we een beperkte aandachtspanne hebben voor zaken die we niet interessant vinden. De ‘perceptual fluency account’ is gericht op ontdekken wat de mens gemakkelijk kan verwerken, maar toch onze aandacht houdt. Vanuit deze theorie redeneert men dat een groene omgeving hoog scoort op de vier factoren die bijdragen aan het verhogen van de aandachtspanne.

Er zullen nog vele onderzoeken volgen als het gaat om de heilzame effecten van de natuur op onze gezondheid. Maar wat ons betreft nu al reden genoeg om het zelf te gaan ondervinden. Ons advies is dan ook om minimaal 1 keer per week de natuur op te zoeken. Geloof ons: de natuur doet wonderen!

Gym Rebel